[ad_1]
دانشنامه علمی توتیا – علی اکبر یالپانیان: قناری ها تا مدت ها همکاران محکوم به فنای معدنچیان بوده اند، کارگران معدن آن ها را به داخل تونل ها می بردند و هنگامی که قناری بخت برگشته شروع به بال بال زدن می کرد، بلافاصله متوجه تصاعد گازهای سمی می شدند و تونل را ترک می کردند؛ این حیوانات تا سال های متمادی توانستند جان معدنچیان را نجات دهند، البته پس از مدتی انسان ها توانستند از تکنولوژی های پیشرفته تری استفاده کنند و قناری ها بازنشسته شدند.
نشانگرهای طبیعی زلزله در بدن حیوانات
اگرچه گزارش های زیادی در رابطه با بروز انواع بی قراری ها در حیوانات پیش از وقوع در دست است؛ با این حال، دانشمندان هنوز نتوانسته اند به طور علمی این توانایی را اثبات کنند، جانوران به دلایل مختلف می توانند رفتار بی قراری بروز دهند. در هر حال، با وجود نبود شواهد قوی، نمی توان منکر آن شد که برخی از حیوانات قابلیت های حسی خارق العاده ای دارند. آن ها با استفاده از همین حواس قدرتمند توانسته اند بقایشان را روی زمین تثبیت کنند و امکان دارد جانوران در جریان تکاملشان توانایی پیش بینی زلزله را هم به دست آورده باشند. هر زلزله پیش از وقوع علائمی را بروز می دهد که برای جانوران قابل درک است، اگرچه در بسیاری از موارد دستگاه های ما هم می توانند آن علائم را ثبت کنند، این حال انسان ها هنوز از توانایی تعیین محل و زمان وقوع زلزله ناتوان هستند، اما جانوران این نشانه ها را احساس می کنند و انواع مختلفی از بی قراری ها تا ترک لانه و فرار را بروز می دهند.
میدان مغناطیسی زمین و درک جانوران
یکی از علائم وقوع زلزله، تغییرات میدان مغناطیسی زمین است، این مسئله تاکنون بسیار اتفاق افتاده که از ماه ها قبل از وقوع زلزله، در شعاع چندصد کیلومتری دورتر از کانون آن، گزارش هایی مبنی بر تغییرات میدان مغناطیسی زمین ثبت شده باشد، برای نمونه این ناهنجاری ها حدود سه ماه پیش از وقوع زلزله رودبار در سال ۱۳۶۹، در کشور آذربایجان ثبت شد. مطالعات زیادی در رابطه با توانایی درک جانوارن از میدان مغناطیسی زمین صورت گرفته و این قابلیت در جانوران اثبات شده است. بنابراین دور از ذهن نیست که جانوران با درک ناهنجاری های میدان مغناطیسی زمین، زلزله را پیش از وقوع آن احساس کنند. یکی از دیگر نشانه های بروز زلزله، تغییرات بارهای الکتریکی در اتمسفر است، هنگامی که سنگ ها، در مراحل انتهایی وقوع زلزله تحت فشار شدید قرار می گیرند، یون های مثبت زیادی تولید می شود، وجود این یون ها در هوا، برای جانداران و حتی انسان ها خوشایند نیست. وجود این یون های مثبت، منجر به بروز «سندرم سروتونین» در جانداران می شود. سروتونین، هورمونی است که خلق و خو را تحت کنترل خود دارد و تغییرات آن منجر به بروز بی قراری و ناهنجاری های رفتاری می شود.
بی قراری های جانوران پیش از وقوع زلزله به تغییرات این هورمون نسبت داده می شود؛ این یون ها در انسان ها هم می توانند موجب بروز سردرد و حالت تهوع بشوند. به نظر می رسد، حیوانات نسبت به تغییر سطح این هورمون حساس ترند و سعی می کنند از محل تجمع یون های مثبت دور شوند، به عنوان مثال، دوربین های تله ای در پارک ملی یاناچاگا در پرو، حدود سه هفته، هر روز رفت و آمد تعداد کمتری از گونه های حیات وحش را در سطح پارک به ثبت رساندند، این پدیده برای این پارک که جانوران زیادی در آن جنب و جوش داشته اند، واقعه ای غیرمعمول بود، اما پس از این که، زلزله سال ۲۰۱۱ (۱۳۹۰)، در کشور پرو به وقوع پیوست، دلایل این رفتار هوشمندانه بیش از پیش روشن شد؛ جانوران، توانسته بودند، زلزله ای که کانون آن حدود ۳۵۰ کیلومتر از پارک فاصله داشت را درک و هرچه بیشتر خودشان را از آن دور کنند.
حیوانات و زلزله
حساب کردن روی کمک حیوانات برای پیش بینی زلزله می تواند مفید باشد، اما به طور قطع نمی توان تنها روی آن تمرکز کرد، چرا که رفتار فرایندی است که عوامل مختلفی در بروز آن دخالت دارند. گاهی بروز برخی رفتارها در جانوران ارتباطی به زلزله و رویدادهای مشابه ندارد، از طرفی، اگرچه وقایع طبیعی، دارای الگوهای مشخصی هستند، اما مانند خاستگاه اصلیشان، یعنی طبیعت، همیشه ما را جنبه های جدید و مشاهده نشده ای رو به رو کرده اند. شاید در آینده، بتوان بر کمک حیوانات برای پیش بینی زلزله حساب دقیق تری باز کرد.
زلزله سنج های جانوری
موش هایی که به سوراخ نمی روند
از جمله حساس ترین جانوران به علائم زمین لرزه می توان جوندگان و به طور خاص موش ها را نام برد. آن ها در زمره نخستین گروه جانورانی هستند که زلزله را پیش بینی می کنند و در دسته های بزرگ از لانه های زیرزمینی شان خارج می شوند و خودشان را از خطر زلزله می رهانند. گزارش های زیادی نشان داده است آن ها در هشت روز انتهایی که زلزله بعد از آن روی می دهد، در هیچ کدام از محدوده های بروز این رویداد طبیعی مشاهده نشده اند. غیبت این جوندگان، یک هفته پیش از زمین لرزه شهر کانتو ژاپن در سال ۱۹۲۳ (۱۳۰۲)، یکی از نمونه های بسیار جالب فرار دسته جمعی موش ها پیش از زمین لرزه است. بر این اساس، در آزمایشگاهی در شهر آساهارا در ژاپن، محققین رفتار موش ها را با توجه به پالس های الکترومغناطیسی شبیه سازی شده مورد بررسی قرار می دهند تا از این طریق با دقت بیشتری مکانیسم رفتاری و فیزیولوژی آن ها را مطالعه کنند.
مورچه های سرگردان
حیوانات اهلی دیوانه می شوند
سارهای زلزله سنج
مارها فرار می کنند
تاثیر زندگی اجتماعی در تشخیص زلزله
حیواناتی که به صورت گروهی زندگی می کنند، اغلب وقوع زلزله را سریع تر درک می کنند.
[ad_2]