دستگاه تنفس در انسان از دو قسمت تشکیل شده است که عبارتند از : راه های هوایی که محل ورود و خروج هوا به ریه ها هستند شامل بینی ، حلق ، حنجره ، نای ، نایژه و نایژک ها.
شش ها یا اعضای اصلی تنفس که عمل تبادل گازهای اکسیژن و دی اکسید کربن بین هوا و خون را برعهده دارند . هوا از بینی وارد دستگاه تنفس می شود . پس از عبور از حلق ، حنجره و مجاری تنفسی تحتانی) نای ، نایژه و نایژک ( به کیسه های هوایی می رسد و پس از مبادله اکسیژن و دی اکسید کربن از همان راه خارج می گردد.
اختلالات و بیماریهای دستگاه تنفس :
عوامل مختلفی سبب اختلال و ایجاد بیماری در قسمتهای مختلف دستگاه تنفسی می شوند . به عنوان مثال گرد و غبار ، گازها و بخارات سمی ، دودسیگار باعث بروز عوارض ریوی خفقان آور ، التهابی بیماری های ناشی از گردو غبار شود . از جمله خطرناکترین گردو غبار ها می توان به گردو غبار سلیس که سبب بیماری سیلیکوزیس می شود ، بیماری آنتراکوزیس در اثر گرد
و غبار ذغال ، بیماری سیدروزیس در اثر گردو غبار آهن ، بیماری با گازوزیس در اثر گردو غبار الیاف نیشکر و بیماری آزبستوزیس در اثر استنشاق گرد و غبار و پنبه نسوز) آزبست ( اشاره کرد.
مراقبت بهداشتی از دستگاه تنفس :
– عدم اعتیاد به دخانیات : استعمال دخانیات علاوه بر صدمه به دستگاه تنفس ، اثرات زیان آور برخی از گردو غبار های دیگر مثل آزبست را تشدید می کند.
- رعایت مسائل بهداشتی در محل سکونت از نظر نور ، درجه حرارت ، رطوبت و تهویه
– پیشگیری از بیماریهای عفونی و درمان به موقع آنها به ویژه عفونت های مجاری دستگاه تنفسی.
– استفاده از رژیم های غذایی مناسب و سرشار از ویتامین های مختلف .
– رعایت اصول بهداشت فردی به ویژه مراقبت های لازم از دستگاه گردش خون .
– خودداری از قرار گرفتن در معرض هوای آلوده و عدم فعالیت مستمر در نقاط آلوده شهر و محل کار و در صورت لزوم استفاده از ماسک های محافظ.
– سعی در حفظ وزن بدن در حد معمول و مناسب
– پرهیز از خوردن غذاها و یا تماس با مواد آلرژی زا از قبیل گل ها ، گرده گیاهان ، پشم ، لوازم آرایش … که در افراد حساس موجب ناراحتی دستگاه تنفس به ویژه تشدید حملات تنگی نفس و آسم می گردد.
انجام ورزش های متناسب با سن جهت افزایش فعالیت ریوی و دفع سریع گاز کربنیک و سموم از بدن. سعی درتنفس از راه بینی به منظور جذب ذرات گرد و غبار هوای ورودی به ریه ها توسط موهای بینی .
– تزریق به موقع واکسن ب – ث – ژ جهت پیشگیری از بروز بیماری سل و اجتناب از مصرف شیر و سایر فرآورده های دامی آلوده و غیرپاستوریزه .