دستگاه حرکتی از استخوان ها ، مفاصل و ماهیچه ها تشکیل شده است و از اهمیت قابل توجهی در ادامه حیات ، انجام اعمال فیزیولوژیک و فعالیت های روز مره انسان دارد. اختلالات و بیماریهای مربوط به این دستگاه ناشی از عوامل متنوعی می باشد برخی از این عوارض ناشی از کمبود ویتامین ها و ایراد در رژیم برخی دیگر مربوط به اختلال در رشد و نمو استخوانها هستند و در برخی مثل بیماری راشی تیسم در اثر کمبود ویتامین و …
علاوه بر موارد فوق در اثر کار و شغل نیز ممکن است عوارض استخوانی و مفصلی پدیدآید . این عوارض معمولاً به دلایل زیر رخ می دهد:
حرکات و وضعیت های بیماریزا و نامناسب : برخی از حرکات مفصلی به علت تجاوز از حد طبیعی و فیزیولوژیک خود و برخی دیگر به جهت شدت و تکرارشان باعث ایجاد ضایعات مفصلی می گردند . گاهی هم فشار مداوم برروی یک مفصل سبب بروز این ناراحتی می شود . به عبارت دیگر عوارض فوق به علت عدم رعایت اصول ارگونومیکی یا مهن دسی فاکتورهای انسانی اتفاق می افتند ( به قسمت بهداشت حرفه ای و ارگونومی مراجعه کنید ) کمردرد ، انقباض عضلات ، درد فقرا ت گردن و تغییر شکل ستون فقرات از جمله مهمترین عوارض کار در وضعیت نامناسب می باشد.
عوارض ناشی از عوامل فیزیکی : مثلاً کار با دستگاههای مولد ارتعاش سبب نکروز استخوان نیمه هلالی و آسیب به مفاصل مچ دست می شود.
عوارض ناشی از عوامل شیمیایی : گاهی اوقات استفاده از مواد شیمیایی گوناگون و تماس کارگران با این مواد سبب بروز یک سری عوارض استخوانی و مفصلی می شود که از جمله آنها می توان به نکروز استخوان فک در اثر مسمومیت با فسفر ، دردهای استخوانی و مفاصلی در مسمومیت با کادمیوم و سرب اشاره کرد.
عوارض ناشی از برخی بیماریهای عفونی : برخی از بیماریهای عفونی مثل بیماریهای تب مالت و سل با عوارض استخوانی و مفصلی همراهند .
مراقبت های بهداشتی در مورد دستگاه حرکتی :
جهت استحکام استخوانها و رشد طبیعی آنها رژیم غذایی مناسب و غنی از ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز به ویژه کلسیم ، فسفر و ویتامین های و E و DوA کسانی که میزان اسید اوریک خونشان بالا است بهتر است در مصرف موادی مانند گوشت ، جگر ، دل ، قلوه و حبوبات مانند نخود و لوبیا احتیاط نموده و افراط ننمایند زیرا این مواد دارای مواد آلی حلقوی به نام پورین هستند و موجب بروز عوارض مفصلی می گردند.
- داشتن فعالیت جسمانی و خودداری از عدم تحرک .
– در هنگام بلند کردن بار کمر خود را خم نکنید بلکه سعی کنید بار را با نیروی پاهایتان بلند کنید .
- انجام حرکات ورزشی متناسب با سن . پیاده روی در سنین بالا ورزش بسیار مناسبی است مشروط بر آن که مسیر انتخاب شده جهت پیاده روی نسبتاً هموار بوده و شیب تندی نداشته باشد.
– استراحت در فواصل بین کار و پیشگیری از بروز خستگی تا بدین ترتیب انقباض ماهیچه ها دچار اختلال نگشته و عوارض ماهیچه ای رخ ندهد.
- پرهیز از پرخوری ، کاهش وزن اضافی بدن و نگهداشتن آن در حد معمول و مناسب .
- خودداری از انجام کارهای خطرناک و رعایت احتیاطات لازم به منظور جلوگیری از آسیب دستگاه حرکتی مانند شکستگی استخوان ،
دررفتگی مفاصل و کوبیدگی ماهیچه ها .
- رعایت دقیق برنامه های واکسیناسیون کودکان به منظور جلوگیری از ابتلاء آن ها به بیماری فلج اطفال .
– رعایت کلیه اصول بهداشتی در مورد اندام های بدن به ویژه دستگاه گردش خون و اعصاب که هر گونه اختلال در وظائف آنها مانند آمبولی می تواند منجر به عوارض مختلف در دستگاه حرکتی من جمله فلج ماهیچه ها گردد.
- پرهیز از مصرف خودسرانه هر گونه دارو به هنگام ناراحتی دستگاه حرکتی
- مراجعه به پزشک در صورت مشاهده علایمی چون کاهش مو در زیر بغل و ناحیه تناسلی ، فقدان قاعدگی ، قطع ترشح شیر در زنان شیرده ، ناتوانی جنسی در مردان که می تواند ناشی از اختلال در کار غده هیپوفیز بوده و رشد استخوانها را از سیر طبیعی خود خارج سازد
. همچنین درصورت مشاهدۀ علایم دیگری چون درد و ورم مفاصل ، دردهای استخوانی و عضله ای نیز که اغلب حکایت از بیماری های دستگاه حرکتی دارد ، مراجعه به پزشک الزامی است.
- خودداری از استراحت مطلق در مورد بیمارانی که به مدت طولانی بستری می باشند . در این مورد بهتر است پزشک معالج با توجه به شرایط بیمار ، توصیه های لازم در خصوص فعالیت و تحرک بیمار داشته باشد تا از بروز عوارض بعدی در دستگاه حرکتی شخص جلوگیری به عمل آید.