موشک کروز خا ۱۰۱ موشک کروز هواپرتاب است که توسط دفتر طراحی رادوگا طراحی شده است. این موشک نمونه تغییر یافته موشک کروز خا ۵۵ است. موشک کروز خا ۱۰۱ در ابتدا به عنوان جایگزینی برای خا ۵۵ در نظر گرفته شده بود که توانایی حمل کلاهکهای متعارف و هستهای را داشته (زیرا خا ۵۵ در ابتدا تنها کلاهک هستهای حمل میکرد) و همچنین از خا ۵۵ پنهانکارتر باشد.
پس از فروپاشی شوروی و متوقف شدن تولید بمب افکنهای TU-160 و در نتیجه کاهش تعداد ناوگان بمب افکنهای حامل موشک های کروز، اهمیت توسعه این موشک برای نیروی هوایی روسیه بیشتر شد؛ چرا که با وجود تعداد بمب افکنهای کمتر به موشکی نیاز بود که احتمال عبور آن از صد پدافند دشمن و برخوردش به هدف بیشتر باشد. اولین آزمایش این موشک در سال ۱۹۹۸ انجام شد و مراحل ارزیابی آن از سال ۲۰۰۰ آغاز گشت. در نهایت این موشک در سال ۲۰۱۳ وارد خدمت نیروی هوایی روسیه شد.
موشک کروز خا ۱۰۱ در زیر بال بمب افکن توپولف TU-59
موشک کروز خا ۱۰۱ یک موشک کروز فروصوت است که برای دور ماندن از دید رادارهای دشمن در ارتفاع پایین (۳۰ تا ۷۰ متری سطح زمین) پرواز میکند. طول این موشک یک متر بیشتر از خا ۵۵ و حدود ۷ و نیم متر است. این موشک همچنین ۸۰۰ کیلوگرم از خا ۵۵ سنگینتر است و ۲۴۰۰ کیلوگرم وزن دارد. موشک کروز خا ۱۰۱ میتواند یک کلاهک ۴۰۰ کیلوگرمی شدیدا انفجاری، نفوذگر و یا خوشهای را حمل کند. نمونه حامل کلاهک هستهای این موشک خا ۱۰۲ نام دارد که کاملا مشابه خا ۱۰۱ است و احتمالا یک کلاهک ۲۵۰ کیلوتنی حمل میکند.
پیشران موشک کروز خا ۱۰۱ موتور توربوجت TRDD-50A است که در زیر بدنه قرار دارد و ۴۵۰ کیلوگرم رانش ایجاد میکند که سرعت موشک را در حالت کروز به حدود ۷۰۰ تا ۷۲۰ کیلومتر بر ساعت و در حالت حداکثری به ۹۷۰ کیلومتر بر ساعت میرساند. این موشک برای اصابت به اهداف ثابت از سامانه ترکام یا تعقیب عوارض زمین و همچنین ترکیبی از سامانههای اینرسیایی و گلوناس (مشابه GPS) استفاده میکند و میتواند با دقت ۶ تا ۱۰ متر به هدف اصابت کند؛ روسها ادعا میکنند که این موشک توانایی هدف قرار دادن اهداف متحرک مانند خودروها را نیز دارد و به همین منظور دارای سنسورهای الکترواپتیکال و یا فروسرخ است.
در طراحی بدنه خا ۱۰۱، حالت دایرهای بدنه و نوک موشک تعییر کرده و به شکلی آِرودینامیک تر تغییر یافته است. طراحی این موشک همچنین به گونهای است که اگر چه کاملا رادارگریز نیست، اما دارای سطح مقطع راداری کمتری نسبت به خا ۵۵ است. بالها، بالکهای انتهایی و موتور موشک جمع شونده هستند و پس از پرتاب باز میشوند. بمبافکن TU-95 می تواند هشت فروند از موشک کروز خا ۱۰۱ را در زیر بالهای خود حمل کند و بمبافکن TU-160 نیز میتواند مجموعا ۱۲ فروند از این موشک را در پرتابگرهای چرخشی درون بدنه خود جای دهد.
بمب افکن TU-160 در حال پرتاب موشک کروز خا ۱۰۱
برد دقیق این موشک مشخص نیست و گمانهزنیها بین دو تا سه هزار کیلومتر متفاوت است. هر چند برخی نیز ادعا میکنند که این موشک ۶۰۰۰ کیلومتر برد دارد. میتوان گفت این موشک کروز خا ۱۰۱ مشابه موشک کروز AGM-129 آمریکا است که موشکی کاملا رادارگریز بود و ۳۷۰۰ کیلومتر برد داشت.
خطر موشکهای کروز اتمی روسیه مانند خا ۱۰۱ باعث شده تا آمریکا JLENS را توسعه دهد. این سامانه شامل بالونهای عظیمی است که به رادار مجهز هستند و با قرار گرفتن در ارتفاع ۱۰۰۰۰ پایی ارتفاعات پایینتر را رصد میکنند.
در نهایت شاید استفاده از چنین موشک پیشرفته و گران قیمتی در برابر یک گروه تروریستی منطقی به نظر نرسد. اما احتمالا هدف واقعی از این کار، نمایش دادن پنجههای جدید خرس باشد.