۱ـ مهندسی راه و ترابری: کاربرد اصول علمی و تکنولوژیکی در برنامه ریزی طرح مفید عملکرد و مدیریت انواع تسهیلات حمل و نقل برای تامین انتقال مطمئن سریع، راحت، ساده، اقتصادی و هماهنگ با محیط و مردم و کالا.
۲ـ مهندسی ترافیک: قسمتی از مهندسی راه و ترابری است که درباره برنامه ریزی طرح هندسی، عملیات ترافیکی راهها خیابانها و بزرگ راهها، شبکه آنها، پایانهها و زمینهای اطراف و روابط با سایر سیستمهای حمل و نقل صحبت میکند.
مهندسی ترافیک به صورت زیر نیز تعریف شده است:
مهندسی ترافیک علم اندازه گیری ترافیک و سفر است، مطالعه قوانین اساسی در مورد جریان و تولید ترافیک و به کارگیری این دانش در موارد حرفه ای برنامه ریزی طراحی و جریان و عملکرد سیستمهای ترافیک به منظوردست یابی به حرکت ایمن و مفید افراد و کالا.
زمینه کار مهندسی ترافیک:
کار مهندسی ترافیک میتواند به پنج قسمت اصلی تقسیم شود:
۱ـ مطالعه مشخصات ترافیک: علم اندازه گیری ترافیک و سفر، مطالعه قوانین اساسی مربوط به جریان و تولید ترافیک.
۲ـ عملیات ترافیکی: کاربرد این دانش در عملکرد سیستمهای ترافیکی است.
۳ـ برنامه ریزی حمل و نقل: کاربرد این دانش در برنامه ریزی است.
۴ـ طرح هندسی: کاربرد این دانش در طراحی است.
۵ـمدیریت: انجام وظایف مهندسی ترافیک نیاز به مدیریت دارد.
مطالعه مشخصات ترافیک:
مطالعات ترافیک برای به دست آوردن نیاز حمل و نقل و روندهای ترافیکی کل منطقه و شرایط ترافیکی در محلهای مشخص انجام میشود.
این مطالعات شامل موارد زیر میباشد:
۱ـ عوامل مربوط به انسان و وسیله نقلیه
۲ـحجم ترافیک، سرعت، تاخیر
۳ـ جریان ترافیک، ظرفیت تقاطعها، خیابانها و جادهها
۴ـ شکلهای سفر، عوامل تولید سفر، مبداها و مقصدها
۵ـ عوامل مربوط به پارکینگ و پایانهها
۶ـ عملکرد و استفاده از سیستمهای حمل و نقل عمومی
۷ـ تحلیل تصادف
عملیات ترافیکی:
۱ـ مقررات:
۱ـ قوانین و مقررات شهری
۲ـ کنترل سرعت، تقاطعها، پارکینگ، گردش ترافیک، جریان یکطرفه استفاده از خط پارکومتر و غیره که با استفاده از دستگاههای کنترل برخوردار از قانونی کافی انجام میشود.
۲ـ دستگاههای کنترل:
۱ـ تابلوها که برای کنترل سرعت، تقاطعها، پارکینگ، خیابانهای یکطرفه و. .. به کار میروند.
۲ـچراغهای راهنمایی که عمدتا برای کنترل تقاطعها مورد استفاده قرار میگیرند، همچنین قابل استفاده برای کنترل سرعت وقتی که در یک سیستم قرار میگیرند.
۳ـعلامت گذاری رویه راه: برای مشخص کردن محل وسایل نقلیه در خیابان و برای تکمیل تابلوها و چراغهای راهنمایی استفاده میشود.
۴ـ جداسازی: برای هدایت و کنترل وسایل نقلیه در تقاطعهای پیچیده به کار میروند.
۳ـ معیارها:
ضوابطی که برای کنترل به کار برده میشود و باید براساس حقایق مهندسی باشد. برای پیشبرد هماهنگ در اجرا معیارهایی برای بسیاری از محلهای کنترل در نظر گرفته شده یا پیشنهاد شده است. روشهای سعی و خطا و قبول درخواستهای عموم مردم پر هزینه بوده و کارایی لازم ندارد.
وظایف برنامه ریزی ترافیک:
۱ـ مطالعات همه جانبه حمل و نقل منطقه ای برای هدایت توسعه تسهیلات حمل و نقل که معیارها و اهداف جامعه را تامین خواهد نمود.
۲ـبرنامههای بلند مدت برای شبکههای راه براساس مطالعات همه جانبه منطقه ای
۳ـبرنامههای بلند مدت برای سیستمهای حمل و نقل عمومی که آن هم براساس مطالعات همه جانبه منطقه ای میباشد.
۴ـ برنامههای بلند مدت برای پارکینگهای غیر خیابانی و پایانهها.
۵ـتحقیق در مورد عوامل مربوط به سیستمهای حمل و نقل و رفتار استفاده کنندگان از این سیستمها.
۶ـارزیابی اثرات محیطی بر تغییرات سیستم حمل و نقل مفروض.
وظایف طرح هندسی:
۱ـطرح جادههای جدید برای جا به جایی حجمهای زیاد با سرعت متناسب خصوصیات طرح هندسی مسیر شیب و نیمرخ عرضی کنترل دسترسی، تقاطعهای هم سطح باید براساس تحلیل مهندسی ترافیک باشد.
۲ـطرح مجدد جادهها و تقاطعهای موجود برای افزایش ظرفیت و ایمنی
۳ـ طرح پارکینگهای خارج از خیابان و پایانهها.
۴ـبرقراری معیارهایی برای طرح نواحی، معبرها و کنترل دسترسی
مدیریت:
۱ـسازمان کل اداری برای واگذاری مسئولیت وظایف مهندسی ترافیک به یک اداره مخصوص
۲ـسازمان این اداره برای اجرای وظایف خود
۳ـعملکرد روز به روز این اداره
۴ـبرقراری تماس با مقامات عمومی، عموم مردم، سایر موسسات مربوطه، کمیتهها و گروهها
۵ـبرنامه ریزی پیشرفته مدیریت، بودجه بندی، نیازهای پرسنلی و پیشنهادات جهت تغییرات مدیریتی و سازمانی
اجرا:
اجرا تکمیل کننده مهندسی ترافیک است و همان هدفهای ایمنی و کارایی حرکت ترافیک را دنبال میکند. فعالیتهای اصلی اجرایی گذاشتن محدودیتهایی روی این اصل که چه کسی را و یا چه وسیله نقلیه میتواند در راهها کار کند. بررسی عملکرد سیستم و جلب متخلفین و مجازات و باز آموزی متخلفین محکوم.
۱ـ گواهی و بازرسی: گواهی دادن به رانندگان و بازرسی وسایل نقلیه موتوری به منظور اطمینان از حداقل استاندارد برای رانندگان و وسایل نقلیه ای است که در سیستم ترافیک شرکت میکنند و با کنار گذاشتن متخلفین دائمی و وسایل نقلیه موتوری نامطمئن از روی جادهها برقرار خواهد شد.
این وظایف به سازمانهای دولتی واگذار شده است.
۲ـاعمال پلیس: اعمال قوانین ترافیکی و هدایت عملکرد ترافیک از وظایف پلیس است. پلیس اهداف خود را با استفاده از حفاظت از جادهها نیز تامین میکند. کمک به ماشینهای خارج شده از مسیر، بررسی تصادفها هدایت ترافیک در موقعیتهای اضطراری.
۳ـتشریفات دادگاهی: پروندههای تخلفات ترافیکی معمولا برای تشریفات لازم به دادگاهها ارجاء میشود.
آموزش:
چدر حالی که بسیاری از متخصصین ترافیک در این عقیده توافق دارند که استفاده ایمن از خیابانها و جادهها را میتوان با دادن آگاهی کامل در مورد ایمنی به استفاده کنندگان تا حد زیادی بهبود بخشید هیچ توافق جمعی در مورد چگونگی رسیدن به چنین وضع ایده آلی وجود ندارد. رانندگان به خصوص آنهایی که در حال یادگیری هستند میتوانند از برنامههای مخصوص تقلید رانندگی که در مراکز و مدارس مخصوص ارائه میشود استفاده کنند. برای عابرین پیاده این مسئله میسر نیست.