در طب، رادیوگرافی قفسه سینه، رادیوگرافی طرح قفسه سینه برای تشخیص بیماری های مربوط به آن است که محتویات آن، و ساختمان های مجاور را نشان میدهد. مانند تمام روش های رادیوگرافی، رادیوگرافی قفسه سینه با اشعه یونیزان به صورت اشعه X برای تولید تصاویری از قفسه سینه است. متوسط دوز تابش به یک فرد بالغ از یک رادیوگرافی قفسه سینه در حدود۰.۰۲ MSV برای نمایش مقابل (PA یا خلفی، قدامی) و ۰.۰۸ MSV برای دید جانبی است.
تصویر برداری از قفسه سینه یا CXR یکی از قدیمی ترین و شایع ترین پروسیجر های تشخیصی بخصوص در بخش های مراقبت های ویژه می باشد . این روش علاوه بر اینکه غیر تهاجمی ، مقرون به صرفه و سهل الوصول است ، می تواند اطلاعات مفیدی راجع به وضعیت بالینی بیمار در اختیار کادر پزشکی قرار دهد . با توجه به این امر کلیه تیم پزشکی باید با نحوه خواندن آن آشنا باشند . در این میان پرستاران بخصوص در بخش مراقبتهای ویژه ، کسانی هستند که اولین مرور را بر CXR بیمار دارند ، لذا باید بتوانند یک تفسیر نسبی ارائه دهند . توانایی تفسیر این سایه های دو بعدی پیچیده پرستاران را قادر می سازد یک ارزیابی دقیق از وضعیت بیمار به عمل آورده و به کمک آن نتایج حاصل از سایر بررسی های بالینی و آزمایشگاهی اعتبار بخشیده ، نسبت به طرح یک برنامه مراقبتی مناسب یا تغییر در برنامه قبلی اقدام کنند .
موارد کاربرد CX-Rayگرافی قفسه سینه در بررسی بیماری های مختلفی درخواست می گردد از جمله این مرارد عبارتند از :
- بیماری های ریوی مانند پنومونی ، آمفیزم ، پنوموتوراکس و …
- بیماری های قلبی مانند نارسایی احتقانی قلب ، تامپوناد قلبی و …
- بعضی از سرطان ها مانند تومور های ریه ، تیروئید ، مدیاستن و …
- بررسی وجود اجسام خارجی
- بررسی ترومای قفسه صدری و وضعیت استخوان های توراکس
- بررسی جایگاه قرار گیری کاتتر های تهاجمی مانند لوله تراشه ، چست تیوب ، CVLine و …
نماهای مختلف CX-Ray
گرافی های قفسه صدری معمولا از چند نما قابل بررسی هستند که عبارتند از :
انواع دانسیته
Densities سایه هایی که در تصاویر گرافی وجود دارد ناشی از میزان اشعه X است که توسط باقت های مختلف جذب می شود . توانایی جذب اشعه در بافت ها بستگی به میزان چگالی یادانسیته آن بافت دارد . به طور کلی ۴ دانسیته بافتی وجود دارد که عبارتند از :
- دانسیته هوا
- دانسیته آب
- دانسیته چربی
- دانسیته استخوان یا فلز
بافتهای حاوی گاز دارای دانسیته کم بوده و باعث می شوند اشعه بیشتری به فیلم برسد لذا سایه آنها سیاه تر از سایر نقاط است
- مانند تصویر ریه ها و راههای هوایی
ماهیچه ها و چربی اطراف آنها که دانسیته چربی دارند ، به رنگ خاکستری متمایل به سفید بوده و به سختی دیده می شوند
- مانند تصویر پستانها
ارگنهای قفسه صدری
روش های سیستماتیکی برای مرور دقیق ارگانها در قفسه سینه وجود دارد مانند مطالعه پهلو به پهلو ، بالا به پایین ، ارگان به ارگان یا بر اساس حروف الفبا . البته هیچ یک از این روش ها بر دیگری برتری نداشته و کاربرد آنها تنها باعث می شود فرد تفسیر کننده ، همه ارگانها را مورد بررسی قرار داده و قسمتی را فراموش نکند . در اینجا روش الفبایی مورد استفاده قرار می گیرد .
جایگاه کاتتر های تهاجمی
یکی از بزرگترین کاربرد های اساسی گرافی قفسه صدری بخصوص در بخش های مراقبتهای ویژه بررسی جایگاه قرار گیری کاتترهای تهاجمی است . از آنجا که این کاتتر ها رادیواوپک می باشند تصویر آنها در گرافی قابل مشاهده بوده و می توان با دنبال کردن آنها جایگاه درست آنها را تایید یا رد کرد .
- ETT
- CV – Line
- IABP
- Chest tube
لوله تراشه :
- انتهای لوله تراشه باید هم سطح کلاویکل ها در خط وسط و موازی دیواره تراشه باشد .
- کارنیا که محل دو شاخه شدن تراشه است هم سطح ششمین دنده خلفی است
- انتهای لوله تراشه باید ۳ – ۵ سانتی متر بالا تر از کارنیا باشد .
کاتتر ورید مرکزی
- کاتتر CV – Line باید درون ورید اجوف فوقانی و موازی دیواره عروق باشد .
- نوک کاتتر CV – Line نباید وارد دهلیز راست شده باشد زیرا احتمال خطر پرفوراسیون دهلیز راست و حرکت خودبخودی آن به بطن راست و ایجاد آریتمی وجود دارد .
بالن پمپ داخل آئورتی
- نوک این کاتر باید حدود ۱ سانتی متر زیر قسمت فوقانی قوس آئورت و بالن آن حدود ۲ سانتی متر زیر شریان ساب کلاوین چپ و بالای شریان کلیوی باشد
- در غیر این صورت احتمال خطر انسداد شریان کلیوی یا ساب کلاوین وجود دارد .
چست تیوب
- کاتتر های تخلیه ای قفسه سینه یا در مدیاستن قرار می گیرند و یا در پلور که باید مسیر آنها کنترل شده و نیز سوراخ های آنها خارج قفسه سینه نباشند .